Hashimoto – objawy i leczenie choroby
Endokrynologia to dziedzina nauki zajmująca się leczeniem zaburzeń funkcjonowania gruczołów wydzielania wewnętrznego. W diagnostyce endokrynologicznej bada się m.in. badanie tarczycy, czyli niewielkiego gruczołu, który odpowiada za poprawne funkcjonowanie całego organizmu. Jeśli szwankuje, cierpi ciało, a często też dusza.
Choroby tarczycy zaczynają się niepozornie. Najczęściej pierwszym objawem, jest notoryczne zmęczenie pomimo wielu godzin snu. Następnie zaczynają się problemy z nadwagą, suchą skórą, a także łamiącymi się włosami. Wiele osób nie kryje zaskoczenia, kiedy badania wskazują na chorobę Hashimoto, a warto zaznaczyć, że choruje na nią ponad 700 tys. Polaków.
Do chorób endokrynologicznych zalicza się. Hashimoto. Choroba Hashimoto (limfocytarne zapalenie tarczycy) jest to przewlekła zapalna choroba tarczycy o podłożu autoimmunizacyjnym. Jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy. Choroba została po raz pierwszy opisana przez japońskiego lekarza Hakiru Hashimoto w 1912 roku. Etiopatogeneza choroby: Istotą choroby jest przewlekły postępujący proces zapalny o charakterze autoimmunizacyjnym z tworzeniem nacieków limfocytarnych w obrębie gruczołu, prowadzający z biegiem lat do destrukcji tarczycy , postępującego zmniejszenia wytwarzania hormonów tarczycowych oraz rozwoju subklinicznej a następnie pełnoobjawowej niedoczynności tarczycy(należy dodać iż na początku choroby może wystąpić przejściowa nadczynność tarczycy,tzw. hashitoxicosis).Wykładnikami procesu autoimmunizacyjnego toczącego się w tarczycy jest obecność w surowicy krwi pacjenta z tą chorobą swoistych przeciwciał, które możemy oznaczać laboratoryjnie.
Występowanie choroby:Choroba Hashimoto występuje 5-10 razy częściej u kobiet. Największą zapadalność notuje się między 45 a 65 rokiem życia. Można powiedzieć że jest to choroba uwarunkowana genetycznie, której ujawnieniu sprzyja wystąpienie określonych czynników środowiskowych, do których zalicza się: zakażenia wirusowe bakteryjne, przewlekły stres emocjonalny, nadmierną podaż jodu, nikotynizm, wpływ niektórych leków m.in. interferonu alfa, węglanu litu, leków przeciw wirusowych.
Objawy choroby
Objawy choroby Hashimoto są to objawy niedoczynności tarczycy, które zależą od wielu czynników,przede wszystkim od stopnia destrukcji tarczycy przez proces zapalny oraz od czasu trwania choroby a co za tym idzie od stopnia niedoboru hormonów tarczycy. U części pacjentów objawy mogą nie występować lub być niezauważalne, dyskretne. Jeśli występują zmiany stężenia TSH w surowicy krwi-mówimy wówczas o subklinicznej niedoczynności tarczycy.
Objawy kliniczne niedoczynności tarczycy
Objawy kliniczne niedoczynności tarczycy są liczne, dotyczą praktycznie każdego narządu i układu naszego organizmu, ale przede wszystkim co trzeba podkreślić są to objawy nieswoiste, które mogą występować w szeregu innych schorzeniach, dlatego ważne jest, aby przy występowaniu tych objawów pomyśleć o niedoczynności tarczycy i wykonać powszechnie dostępne oznaczenie hormonu TSH w surowicy krwi, które jest najbardziej czułym parametrem pozwalającym uchwycić pierwotne zaburzenia funkcji tarczycy w tym niedoczynność tarczycy.
Najczęściej występujące objawy choroby Hashimoto
Objawy ogólne Hashimoto
Przyrost masy ciała, osłabienie, zmęczenie i zmniejszona tolerancja wysiłku, senność, ogólne spowolnienie (psychomotoryczne i mowy), uczucie chłodu, łatwe marznięcie.
Zmiany skórne przy chorobie Hashimoto
Skóra sucha, zimna, blada, o żółtawo-woskowym zabarwieniu (na wskutek zaburzeń przemiany karotenu) o zmniejszonej potliwość, nadmierne rogowacenie naskórka, np. na łokciach; obrzęki podskórne powodujące pogrubienie rysów twarzy, obrzęki podskórne powiek i rąk; włosy suche, łamliwe i przerzedzone, niekiedy wypadanie brwi,łamliwość paznokci.
Zmiany w układzie sercowo-naczyniowym: bradykardia,wzrost ciśnienia tętniczego ,głównie ciśnienia rozkurczowego,ciche tony serca; powiększenie sylwetki serca.
Zmiany w układzie oddechowym: ochrypły, matowy głos; spłycenie i zmniejszenie częstotliwości oddechów; zespół bezdechu sennego,w ciężkich przypadkach objawy niewydolności oddechowej, płyn w jamie opłucnej.
Zmiany w układzie pokarmowym: zmniejszenie apetytu,przyrost masy ciała, zaparcia, w ciężkich przypadkach niedrożność przewodu pokarmowego ,wodobrzusze.
Zmiany w układzie moczowym: zmniejszone wydalanie wody na skutek zmniejszenia filtracji kłębkowej.
Zmiany w układzie nerwowym: mononeuropatie (np. zespół cieśni nadgarstka), parestezje, osłabienie odruchów ścięgnistych, niekiedy osłabienie słuchu oraz spowolnienie mowy
Zmiany w układzie ruchu: zmniejszenie siły mięśniowej i łatwa męczliwość, spowolnienie ruchowe, kurcze mięśni, bóle mięśniowe; obrzęk stawów, zwłaszcza kolanowych (pogrubienie błony maziowej i wysięk).
Zmiany w układzie rozrodczym: u kobiet zaburzenia miesiączkowania z wydłużeniem cykli miesiączkowych, przewlekłym brakiem owulacji, niepłodność, poronienia; u mężczyzn osłabienie libido i zaburzenia wzwodu.
Zaburzenia psychiczne: apatia, zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi,depresja, niestabilność emocjonalna, w ciężkich przypadkach psychozy, otępienie, śpiączka. Badania laboratoryjne oraz badania obrazowe.
Podwyższone stężenie przeciwciał przeciwtarczycowych: anty TPO (przeciwciała przeciw tyreoperoksydazie tarczycowej) oraz anty TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie).
Podwyższone stężenie TSH w surowicy krwi3. Obniżone stężenie fT3 oraz fT4,tzw. wolne hormony tarczycowe (w subklinicznej niedoczynności tarczycy stężenia wolnych hormonów tarczycowych pozostają w normie)
USG tarczycy: tarczyca niejednorodna o obniżonej echogeniczności miąższu z pasmami zwłóknień w długo trwającej chorobie, w postaci zanikowej objętość tarczycy ulega zmniejszeniu.
Rozpoznanie: O rozpoznaniu choroby Hashimoto decyduje stwierdzenie znacznie podwyższonego miana przeciwciał anty TPO i/lub anty TG (zwłaszcza gdy są to miana trzycyfrowe) u pacjenta z klinicznymi bądź laboratoryjnymi wykładnikami niedoczynności tarczycy z/lub cechami uszkodzenia miąższu tarczycy w obrazie USG. Należy podkreślić iż stwierdzenie tylko nieznacznie podwyższonego poziomu przeciwciał nie upoważnia do rozpoznania choroby Hashimoto, gdyż u znacznej części zdrowej populacji takie przeciwciała są wykrywalne z wielu różnych innych przyczyn.
Leczenie:Nie istnieje leczenie przyczynowe choroby. Nie ma dowodów naukowych na skuteczność stosowania diety bezglutenowej oraz diety bezlaktozowej oraz suplementacji selenu w leczeniu choroby Hashimoto.
Należy podkreślić zwiększoną częstotliwość występowania innych chorób autoimmunizacyjnych u pacjentów z chorobą Hashimoto w tym.: celiakii ,[wg.piśmiennictwa średnio co 20 osoba(2-7%)chora na chorobę Hashimoto choruje jednocześnie na celiakię], przewlekłego zanikowego zapalenia błony śluzowej żołądka. Dlatego u osób u których istnieją objawy ze strony przewodu pokarmowego bądź napotyka się na trudności w wyrównaniu niedoczynność tarczycy należy przeprowadzić diagnostykę w tym kierunku i po potwierdzeniu rozpoznania wdrożyć zasady diety bezglutenowej .W przypadku wystąpienia niedoczynności tarczycy wymagane jest leczenie substytucyjne L-tyroksyną w indywidualnie ustalanych dawkach kontrolując stężenie TSH w surowicy krwi. Szczególnej uwagi i opieki wymagają kobiety ciężarne z chorobą Hashimoto, u których zarówno niedoczynność tarczycy jak i nadczynność w przebiegu autoimmunologicznego zapalenia tarczycy ma zdecydowanie niekorzystny wpływ na przebieg ciąży oraz rozwój płodu.
Rokowanie: Choroba prowadzi zwykle do trwałej niedoczynności tarczycy, która wymaga leczenia substytucyjnego l-tyroksyną przez całe życie chorego. Prawidłowo leczona choroba nie pogarsza jakości życia. Długoletni przebieg choroby zwiększa ryzyko rozwoju chłoniaka tarczycy oraz raka brodawkowatego tarczycy.
Możliwe jest też przejście choroby Hashimoto w chorobę Gravesa-Basedowa z nadczynnością tarczycy ze względu na możliwość pojawienia się pobudzających przeciwciał anty-TSHR i nadmiernej stymulacji tarczycy.
lek. Ewa Jarek-Durbas
Cm Skopia
